وظایف زنبورهای کارگر در خارج از کندو

و گرده گل ها معمولاً از تحریکات بینائی و بویایی استفاده می کنند. پس از یافتن گل های مناسب روی آنها فرود آمده و سپس خرطوم خود را به طرف محل استقرار شهد دراز می نمایند و در صورتی که شهد وجود داشته باشد آن را مکیده و به داخل عسل دان خود منتقل می کنند و اگر شهد نداشته باشد سریعاً به گل دیگری منتقل می شوند.

جمع آوری شهد گل توسط زنبور کارگر

یک زنبور چرا کننده برای جمع آوری شهد گل ها روزانه به طور متوسط 10 مرتبه از کندو خارج می شود و برای تهیه یک محموله شهد، لازم است چندین گل را ملاقات کرده و شهد آنها را بمکد. وزن متوسط یک محموله شهد حدود 40 میلی گرم و بزرگترین محموله شهد حدود 70 میلی گرم گزارش شده است.

 

زنبور آورنده شهد قسمت عمئه شهد خود را به یکی از زنبوران داخل کندو خواهد داد. در جریان این انتقال شهد، زنبور آورنده شهد، آرواره های خود را کاملاً باز کرده و یک قطره شهد را روی قسمت قاعده خرطوم خود می فرستد،قسمت انتهایی خرطوم در زیر چانه خمیده می شود. زنبور دریافت کننده در مقابل وی قرار گرفته و خرطوم خود را به طرف زنبور آورنده شهد دراز کرده و شهد را از بین آرواره های آن می مکد. در خلال انتقال شهد بین دو زنبور شاخک های آنها دائماً در حال ارتعاش و تماس با یکدیگر می باشد.

 

زنبور آورنده شهد اغلب پس از تخلیه محموله خود مدتی در کندو باقی می ماند و پس از خوردن مقداری غذا مجدداً به چرا می رود.

 

تبدیل شهد به عسل و ذخیره کردن عسل

برای تبدیل شهد به عسل دو مرحله فعل و انفعالات صورت می گیرد:

الف: فعل و انفعالات شیمیایی بر روی قند های شهد.

ب: فعل و انفعالات فیزیکی که باعث تنظیم رطوبت عسل و یا از دست دادن آب اضافی آن می گردد.

هنگامی که شهد زیادی به داخل کندو آورده می شود، زنبورهای کارگر بلافاصله اقدام به تبدیل آن به عسل نمی نمایند بلکه ابتدا آن را در سلول ها قرار می دهند و بعداً سر فرصت اقدام به تبدیل می کنند. برای تبدیل شهد به عسل ساعت ها وقت مصرف می شود. لازم است در اینجا به واژه های شهد، عسل خام و عسل رسیده توجه شود. همانطور که قبلاً تعریف شد شهد مایع شیرینی است که توسط غدد شهدزای گیاهان ترشح می شود و توسط زنبورها به کندو آورده می شود. از زمانی که شهد به کندو آورده می شود و در سلول های شان مستقر می شود تا قبل از اینکه غلظت آن به حد عسل طبیعی برسد به آن عسل خام گفته می شود. عسل رسیده موقعی حاصل می شود که ترکیب عسل خام و غلظت آن تغییر یافته و بصورت عسل طبیعی در آمده و در سلول های شان ذخیره می گردد.

پوشاندن درب سلول های محتوی عسل

مقدار قندهای موجود در شهد گل ها متغیر است ولی تمام آنها حاوی مقادیر متفاوتی ساکاروز می باشند. به واسطه عمل آنزیم انورتاز که در دستگاه گوارش زنبور تولید می شود ساکاروز شکسته و به قندهای ساده گلوکز و فروکتوز تبدیل می شود. پس از آنکه زنبور کارگری که وظیفه تبدیل شهد به عسل را عهده دار است شهد را از زنبور چرا کننده دریافت نمود به گوشه ای خلوت در داخل کندو رفته و قطره ای از آنرا به محل قطعات دهانی بر می گرداند و شروع به یک سری فعالیت های فیزیکی بر روی آن می کند. بدین ترتیب که با باز و بسته کردن آرواره ها و خرطوم خود مرتباً آن قطره را به عقب و جلو می برد و آنقدر این کار را تکرار می کند تا آب اضافی آن را تبخیر نماید. مراحل تغییر و تحولات شیمیایی یعنی عمل انورتاز برای تبدیل ساکاروز به گلوکز و فروکتوز از همان ابتدای جمع آوری شهد شروع می شود و تا پایان مرحله عملیات فیزیکی نیز ادامه دارد ولی ممکن است این عمل تا اینجا پایان نپذیرد. در هر صورت پس از پایان عملیات فیزیکی روی شهد زنبور کارگر مربوطه در جستجوی سلول های خالی و یا نیمه خالی برای تخلیه عسل می پردازد تا اینکه بالاخره آنرا در سلول ها تخلیه نماید. پس از آنکه شهد به عسل تبدیل گردید درب سلول های محتوی عسل بوسیله زنبورها با استفاده از موم بسته می شود.

 

ذخیره کردن گرده گل

سلامتی کلنی زنبور عسل به همان اندازه که به وجود عسل وابسته است به گرده گل ها نیز بستگی دارد. گرده گل تنها منبع پروتئین، مواد چربی، معدنی و ویتامین ها برای زنبور عسل بوده و بسیار حیاتی برای دوره پرورش نوزادان می باشد. زنبور عسل در صورت عدم وجود گرده گل قادر به پرورش نوزادان نیست. گرچه زنبورهای مسن تر می توانند تا حدودی بدون مصرف گرده گل اقدام به پرورش نوزادان نمایند ولی این کار را در مقابل مصرف چربی و پروتئین بدن خود انجام می دهند. علاوه بر این نسبت پرورش نیز کاهش می یابد. مقدار جمع آوری گرده گل ها بوسیله کلنی های زنبور عسل به عوامل مختلفی بستگی دارد ولی تا حداکثر 35 کیلوگرم جمع آوری شده توسط یک کندو در طول یک فصل نیز گزارش شده است.

 

زنبور عسل ضمن ملاقات انواع گل ها، گرده های چسبیده به موهای پراکنده بدن، قطعات دهانی و پاها را به روش خاصی جمع آوری کرده و بر روی زنبیل گرده که روی پاهای عقبی او قرار دارد منتقل می نماید. گرده های متمرکز روی قطعات دهانی، سر و صورت و قسمت های جلویی بدن به وسیله پاهای جلویی جمع آوری و به پاهای میانب منتقل می گردد. پاهای میانی گرده های متمرکز روی قفسه سینه خصوصاً سطح زیرین آن را جمع آوری نموده و همراه با گرده های دریافتی از پاهای جلویی به پاهای عقبی و روی زنبیل گرده منتقل می نماید. زنبیل گرده بر روی سطح خارجی ساق پاخای عقبی است. پس از پر شدن زنبیل گرده زنبور به کندو مراجعت می کند.

جمع آوری گرده گل توسط زنبور کارگر

زنبور پس از مراجعت به کندو و یافتن سلول مناسب، گرده آورده شده را به داخل سلول تخلیه می کند. معمولاً گرده را در سلول های اطراف منطقه پرورش نوزادان تخلیه می کنند. متعاقب آن زنبورهای کارگر دیگری این سلول ها را بازرسی کرده و قطعات گرده را به وسیله آرواره ها و سر خود کوبیده و در ته سلول ها فشرده می کنند. ضمناً به وسیله بزاق خود آن را مرطوب کرده و مقداری عسل یا شهد به آن می افزایند و نهایتاً گرده ذخیره شده کیفیت متفاوتی از گرده گل ها داشته و به نام « نان زنبور » شناخته شده است.

 

جمع آوری و ذخیره کردن آب

همانطور که گفته شد عده ای از زنبورهای چرا کننده مقداری آب را در چینه دان خود ذخیره کرده و به کندو حمل کرده و ذخیره میکنند. مصرف آب در کندو عمدتاً برای رقیق کردن عسل به عنوان غذای لاروها، خنک کردن و مرطوب کردن داخل کندو و تا حدودی برای مصرف خود زنبورها جهت تعادل فیزبولوژیکی بدن آنها می باشد.

جمع آوری آب توسط زنبور کارگر

یکی از ویژگی های زنبوران کارگر این است که، در بعضی مواقع مثل اوایل بهار که هوا گه گاه نامناسب برای چرا می باشد، عده ای از زنبور های داخل کندو آب را از زنبور های آورنده دریافت داشته و در شکم خود ذخیره می کنند و به عنوان یک تانک ذخیره آب در اطراف محل پرورش نوزادان ساکت و بی حرکت باقی می مانند و به تدریج آب را در اختیار سایرین قرار می دهند تا موقعی که شرایط جوی برای چرا در مزرعه مناسب شود. این گونه زنبور ها دارای شکمی منبسط و پر از آب می باشند.

 

جمع آوری صمغ یا بره موم

صمغ یا بره موم عبارت است از ترشحات صمغی یا شیره نباتات که زنبور ها آنها را با قطعات دهانی خود جمع آوری کرده و به زنبیل گرده گل روی پاهای عقبی منتقل نموده و به کندو حمل می کنند. در داخل کندو سایر زنبور ها صمغ را از روی پاهای زنبور آورنده خارج کرده و به نقاط مناسب کندو حمل و مستقر می نمایند.

 

زنبور هایی که بیش از 20 روز عمر داشته باشند صمغ جمع آوری می کنند و معمولاً در روزهای گرم این عمل را انجام می دهند.تعداد زنبور های جمع آورنده صمغ در هر کندو کم می باشد. صمغ یا بره موم برای صیغل دادن دیواره های کندو، تعمیر قسمت های شکسته و شکاف خورده، تنگ کردن سوراخ پرواز، مسدود کردن سوراخ های اضافی به کار برده می شود. منابع گیاهی جمع آوری صمغ در مناطق مختلف متفاوت است ولی عمدتاً درختان صنوبر، افرا، توسکا، سوزنی برگان و ... می باشند
.